Jako potrawa smażona na oleju (hebr. שמן – szemen), pączki (po hebrajsku סופגניות sufganijot) są charakterystycznym element Chanuki.
Innym popularnym tłustym daniem chanukowym są placki ziemniaczane (jid. latkes לאטקעס, hebr. לטקס lub לביבות – lewiwot), także smażone na oleju.
Dziś powiemy trochę więcej o historii tych słów!
Skąd się wzięły sufganijot?
Słowo „sufganija” (סופגנייה) zostało stworzone przez Davida Yellina. Jest to nawiązanie do „sufganin” (סופגנין) – wypieku z Talmudu, który był napowietrzony jak gąbka, a w średniowieczu smażony na głębokim tłuszczu. Istnieje również możliwość, że słowo to nawiązuje do marokańskiej potrawy chanukowej, zwaną „sfindż” (ספינג).
David Yellin miał na myśli miękkie ciastka, podczas gdy Akademia Hebrajska kojarzyła je z plackami ziemniaczanymi ze względu na ich nasączenie tłuszczem. Ostatecznie jednak termin ten zaczął być kojarzony z pączkami.
Rdzeń s-f-g, pojawiający się w tych słowach, jest związany z nasiąkaniem lub chłonięciem (np. ספוג בשמן, safug be-szamen – nasączone tłuszczem). Pochodzi on z greckiego słowa „σπόγγος” (sphóngos), co oznacza gąbkę. Z tego greckiego terminu wywodzi się również hebrajskie słowo „ספוג” (sfog), które również oznacza gąbkę.
Sufganijot (pączki) na Chanukę symbolizują zwycięstwo nad Grekami, mimo że same są słowem ostatecznie pochodzącym z greckiego. Greckie słowo „σπόγγος” miało wpływ na wiele języków europejskich, w tym na angielskie słowo „sponge” (gąbka). To z kolei doprowadziło do powstania hebrajskich słów takich jak „ספונג’ה” (spondża), oznaczającego czyszczenie lub przecieranie podłogi czymś chłonnym, np. mopem lub szmatą. Dodatkowo, postać kreskówkowa SpongeBob jest znana w języku hebrajskim jako „בובספוג” (bobsfog).
Nie tylko sufganijot, czyli latkes
Znane wield osobom jidyszowe słowo „latke” wywodzi się z ukraińskiego słowa оладка „oladka”, co znaczy „mały naleśnik”. Jeśli chcemy sięgnąć jeszcze dalej, dotrzemy do starogreckiego słowa na oliwę – ἔλαιον (elation).
Współczesna hebrajska nazwa placka ziemniaczanego, „lewiwa” (לביבה), wspomniana jest w Księdze Samuela, gdzie odnosi się do ciasta przygotowanego przez Tamar. Pierwotnie nie chodziło o placki ziemniaczane. Istnieje kilka interpretacji dotyczących tego, co to była dokładnie za potrawa, jednak każda z nich była przygotowana przy użyciu oleju.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o Chanuce, pobierz nasz ebook!
Chcesz poznać lepiej kulturę żydowską?
Zapraszamy na nasze kursy!
Na bieżąco polecamy różne rzeczy na naszych social mediach: Instagram, Facebook.