Kalendarz żydowski, znany także jako hebrajski, jest fundamentalnym elementem tradycji i kultury żydowskiej. Jego unikalność wynika z odmiennego sposobu liczby czasu w porównaniu do powszechnie używanego na świecie kalendarza gregoriańskiego. Aby zrozumieć, czym jest kalendarz żydowski i czym różni się od gregoriańskiego, warto przyjrzeć się kilku kluczowym aspektom.
Jak działa kalendarz żydowski?
Kalendarz żydowski jest kalendarzem słoneczno-księżycowym. To znaczy, że jest oparty zarówno na cyklu obiegu księżyca wokół Ziemi jak i na obiegu Ziemi wokół Słońca. Jednak trudno to pogodzić: długość miesięcy (29 lub 30 dni) jest dopasowana do faz księżyca. Ostatecznie jednak 12 takich miesięcy nie sumuje się do czasu obiegu Ziemi wokół Słońca – zwykły żydowski rok trwa 355 dni.
Dlatego, żeby to wyrównać, w kalendarzu żydowskim dodaje się co jakiś czas (co 2 lub 3 lata) dodatkowy miesiąc. Wtedy rok ma 13 miesięcy. Dodatkowym miesiącem jest Adar (Adar I i Adar II). Rok z dwoma miesiącami Adar nazywamy rokiem przestępnym.
Chcesz poznać inne tradycje żydowskie?
Sprawdź ofertę naszych kursów hebrajskiego!
Kalendarz żydowski vs gregoriański
Podstawa obliczeń: Kalendarz gregoriański jest kalendarzem wyłącznie słonecznym, opartym na obiegu Ziemi wokół Słońca, bez uwzględniania faz Księżyca. Rok w kalendarzu gregoriańskim trwa średnio 365,25 dnia, co jest korygowane przez wprowadzenie roku przestępnego (dodatkowy dzień w lutym) co cztery lata.
Początek roku: Nowy Rok w kalendarzu gregoriańskim zaczyna się 1 stycznia. Natomiast rok żydowski (Rosz Haszana) zaczyna się zawsze pierwszego dnia miesiąca Tiszri. Nie pokrywa się to z kalendarzem gregoriańskim, więc wypada to w różne dni września lub na początku października. Obchodzi się wówczas święto Rosz Haszana, czyli właśnie święto Nowego Roku. O tym, czy Żydzi obchodzą Sylwestra, możecie przeczytać w tym wpisie.
Liczenie lat: Lata w kalendarzu żydowskim są liczone od szacowanego czasu stworzenia świata, według tradycji żydowskiej, co oznacza, że kalendarz jest znacznie starszy niż gregoriański. W konsekwencji, rok według kalendarza żydowskiego będzie miał wyższą liczbę niż ten sam rok gregoriański.
Jak liczyć różnice między kalendarzami?
Różnicę między kalendarzem żydowskim a gregoriańskim można obliczyć na kilka sposobów, ale najprostszym jest użycie przeliczników online lub specjalnych kalendarzy. Żeby ułatwić wam kalkulację, poniżej prezentujemy rozpiski na rok 2023/2024 wraz z odpowiadającym kalendarzem żydowskim na rok 5784.
Czy żydowskie święta są ruchome?
Niektórym, przez różnice w kalendarzach, wydaje się, że żydowskie święta są ruchome. Jednakże, żydowskie święta mają stałe daty według kalendarza żydowskiego i różnice wynikają z nieprzystającego do niego kalendarza gregoriańskiego. Oto najważniejsze święta żydowskie i ich daty:
- Rosz Haszana (Nowy Rok): 1 Tiszri
- Jom Kipur (Dzień Pojednania): 10 Tiszri
- Sukot (Święto Szałasów): 15-21 Tiszri
- Szmini Aceret (Zgromadzenie Ósmego Dnia): 22 Tiszri
- Simchat Tora (Radość Tory): 23 Tiszri (w Izraelu 22 Tiszri)
- Chanuka (Święto Świateł, Święto Poświęcenia): 25 Kislew – 2 / 3 Tewet
- Tu bi-Szwat (Nowy Rok Drzew): 15 Szwat
- Purim (Święto Losów): 14 / 15 Adar*
- Pesach (Święto Przaśników): 15-21 Nisan (w Diasporze 15-22 Nisan)
- Jom ha-Szoa (Dzień Pamięci o Holokauście): 27 Nisan
- Jom ha-Zikaron (Dzień Pamięci Żołnierzy Izraelskich i Ofiar Terroryzmu): 4 Ijar
- Jom ha-Acma’ut (Dzień Niepodległości Izraela): 5 Ijar
- Lag ba-Omer (33 dzień Omeru): 18 Ijar
- Szawuot (Święto Tygodni, Święto Nadania Tory): 6 Siwan (7 Siwan w Diasporze)
- Tisza be-Aw (Dzień Postu upamiętniający zburzenie Świątyni Jerozolimskiej): 9 Aw
- Tu be-Aw (Dzień Miłości): 15 Aw
*Co zrobić, gdy w roku występują dwa miesiące Adar? Wówczas, jako właściwą datę obchodów święta Purim przyjmuje się ten drugi Adar. Adar I nazywa się wtedy אדר קטן adar katan, czyli mały adar.
Na bieżąco polecamy różne rzeczy na naszych social mediach: Instagram, Facebook.
